Οδηγός Πολεμικών Τεχνών

ΌΧΙ! Δεν είναι όλες οι πολεμικές τέχνες και τα μαχητικά στυλ καράτε και, επίσης, δεν πρέπει να σας ακούγονται όλα… κινέζικα! Καταρχήν, σταματήστε να βάζετε ταμπέλες στα πάντα. «Τι… καράτε είναι πάλι αυτό;», όταν βλέπετε κάποιον να ασκείται ή απλά να φοράει μια στολή, όπως επίσης και τα αμίμητα… «αλήτης θα είναι ή της νύχτας». Σίγουρα υπάρχουν και τέτοιοι, αλλά εδώ δεν κάνουμε, τώρα τουλάχιστον, αστυνομικό ρεπορτάζ.

Εδώ το θέμα είναι άλλο. Να σας ξεναγήσουμε στο συναρπαστικό χώρο των πολεμικών τεχνών, να πάρετε μια μικρή έστω γεύση από καθεμιά (από τις πιο διαδεδομένες τουλάχιστον) και να γνωρίσετε την προέλευση, την ιστορία και τα βασικά χαρακτηριστικά της. Και κάπου εδώ θα πρέπει να αποδώσουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι στον Μπρους Λι, για τη συνεισφορά του στις τέχνες αυτές, όχι μόνο στο μαχητικό και φιλοσοφικό πεδίο, αλλά και για το ότι τις έβαλε -όλες υπό μία έννοια- στον παγκόσμιο χάρτη και στη βιομηχανία του κινηματογράφου.

«Το 1971 είχα ένα μικρό dojo (προπονητήριο) στη Νέα Υόρκη με 40 μαθητές, μόλις βγήκαν οι ταινίες του Μπρους Λι οι εγγραφές έφτασαν τις 300 και αναγκάστηκα να αλλάξω χώρο», είπε κάποτε ο διάσημος δάσκαλος του Eagle Claw, Leung Shum. Σκεφτείτε πόσα νέα dojo, αλλά και γυμναστήρια γενικότερα ανοίξανε έκτοτε…

Ας αρχίσει η σύντομη περιήγησή μας στις πιο διαδεδομένες πολεμικές τέχνες του κόσμου. Και στεκόμαστε στις πιο διαδεδομένες, διότι υπάρχουν αμέτρητα στυλ-συστήματα και θα χρειαζόταν μια ολόκληρη ιστοσελίδα προκειμένου να αναφερθούμε σε όλα, όχι ένα μόνο αφιέρωμα.

Tae Kwon Do

Ολυμπιακό άθλημα από το 2000, με σημαντικές διακρίσεις για την Ελλάδα, η πολύ δημοφιλής κορεατική πολεμική τέχνη ευνοεί κυρίως τη χρήση των μεσαίων, ψηλών, γυριστών και εναέριων λακτισμάτων και λιγότερο των χεριών.

Χωρίζεται σε δύο στυλ. Στο Ολυμπιακό, το WTF, το οποίο ανήκει πλέον στα σπορ γι’αυτό και βλέπουμε τους ταεκβοντόκα να φορούν κάσκες, επικαλαμίδες και προστατευτικούς θώρακες και στο πιο παραδοσιακό, το ITF, όπου χρησιμοποιούνται κυρίως πόδια, αλλά και τα χέρια.

Tang Soo Do

Το Τανγκ Σου Ντο είναι η δεύτερη μετά το Ταε Κβον Ντο μεγάλη κορεατική σχολή πολεμικών τεχνών. Ιδρύθηκε το 1945 από τον grandmaster Hwang Kee ως μια σύνθεση αρχαίων κορεατικών τεχνών, αλλά και με ισχυρές γιαπωνέζικες και κινέζικες επιρροές. Γνωστό και ως «κορεατικό καράτε» ιστορικά σημαίνει «ο δρόμος του άδειου χεριού σε μια οργάνωση βασισμένη στις πολεμικές αρετές».

Έχει πολλές ομοιότητες με το Ταε Κβον Ντο, όπως τα εντυπωσιακά ψηλά λακτίσματα, όμως έχει παραμείνει πιο πιστό στην παράδοση, αφιερώνοντας λιγότερη σημασία στο σπορ στοιχείο. Διάσημος τανγκσουντόκα υπήρξε ο Αμερικανός Τσακ Νόρις.

Hapkido

Άλλη μία τέχνη που μας έρχεται από την Κορέα (τη Νότια, ετσι;). Ουσιαστικά το Χαπκίντο είναι μια μίξη δύο συστημάτων. Του γιαπωνέζικου Daito Ryu Aiki Jutsu και της παραδοσιακής κορεατικής τέχνης «Taekyon» και περιλαμβάνει κλειδώματα, ρίψεις, λαβές, αλλά και γροθιές, λακτίσματα, γονατιές κτλ.

Ιδρυτής ήταν ο Choi Yong Sul τη δεκαετία του '50, αλλά μεγάλη ήταν η συμβολή και ενός άλλου grandmaster, του Ji Han Jae, ο οποίος έδωσε και το όνομα Hapkido στην τέχνη. Οι ρίψεις, οι λαβές και τα κλειδώματα έχουν πολλές ομοιότητες με αυτά του Aikido και του Jiu Jitsu, καθώς υπήρξε κοινή ρίζα και διδασκαλία από τον μεγάλο μάστερ του Daito Ryu Aiki-Ju Jutsu, τον Ιάπωνα Takeda Sokaku.

Karate

Είπαμε, δεν είναι όλα καράτε. Το καράτε, όμως, είναι καράτε. Τζαπάν εντελώς και σημαίνει «άδειο χέρι», όχι μόνο επειδή δεν χρησιμοποιούνται όπλα αλλά και διότι ο ασκούμενος οφείλει να αδειάσει την ψυχή και το μυαλό του από την υπερηφάνεια και τα πάθη έτσι ώστε να αναζητήσει την αρετή.

Το Karate-Do χωρίζεται ουσιαστικά σε δύο σκέλη. Στα παραδοσιακά συστήματα και σ’αυτά της πλήρους επαφής. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα γνωστά στο ευρύ κοινό Shotokan (αυτό που έκανε ο… Ken στο street fighter!), Kyokushin (το πιο «σκληρό» ίσως απ' όλα), Wado Ryu, Shito Ryu, Uechi Ryu, Shidokan και το Goju Ryu, το οποίο έχει κάποιες ρίζες από το κουνγκ φου και την Κίνα. Διάσημος καρατέκα υπήρξε ο... «Ντάνιελ Σαν» στο Karate Kid!

Aikido

«Ο δρόμος της εναρμονισμένης ενέργειας». Πρόκειται για σύστημα αυτοάμυνας από την Ιαπωνία με χαρακτηριστικό στοιχείο τις κυκλικές του κινήσεις, επηρεασμένο από τα κουνγκ φου λόγω της μακρόχρονης παρουσίας του δημιουργού του στην Κίνα. Αυτός ήταν ο Morihei Ueshiba, ο οποίος με βάση το Daito Ryu Jiu Jutsu και την κινησιολογία του Kenjutsu (η τέχνη του σπαθιού) δημιούργησε την τέχνη αυτή.

Βασική του φιλοσοφία είναι η αποφυγή του αντιπάλου με απαλές κυκλικές κινήσεις του σώματος που έχουν σκοπό και αποτέλεσμα τη διάσπαση της ισορροπίας του άλλου. Το Αϊκίντο, το οποίο είναι δημοφιλές και λόγω του τηλεοπτικού αστέρα και δασκάλου της τέχνης Στίβεν Σιγκάλ, έχει ρίψεις, λαβές, κλειδώματα και ακινητοποιήσεις.

Διακρίνονται ομοιότητες με το Hapkido και το Jiu Jutsu, καθώς υπήρξε κοινή ρίζα και διδασκαλία από τον μεγάλο μάστερ του Daito Ryu Aiki-Ju Jutsu, τον Ιάπωνα Takeda Sokaku. Δεν περιέχει γροθιές και λακτίσματα, ούτε περιλαμβάνει αγώνες, καθώς είναι αμυντικό στη φιλοσοφία του και παραδοσιακό (όχι σπορ).

Ninpo/Ninjutsu

Όταν ακούει κάποιος τη λέξη "νίντζα", δυστυχώς, λόγω κινηματογράφου κυρίως, το μυαλό του πηγαίνει αυτόματα-συνειρμικά σε μαυροντυμένους πολεμιστές δολοφόνους. Ήταν, όμως (μόνο) αυτο;

Νινζούτσου σημαίνει «η αρετή της υπομονής» και Νίνπο είναι «ο δρόμος που χαράζεις στη ζωή σου». Νίντζα είναι ο «άνθρωπος της σκιάς, ο πολεμιστής που δρα αθόρυβα». Η τέχνη των νίντζα είναι ίδια με αυτή των Σαμουράι και φυσικά δεν θα πρέπει να διαχωρίζονται οι μεν ως κακοί και οι δε ως καλοί.

Ιστορικά, οι Σαμουράι ήταν αυτοί που προστάτευαν τους αφέντες τους, αλλά όταν ένας αφέντης έχανε τη ζωή του τότε έπρεπε να εκτελέσουν το Σεπούκου, δηλαδή να αυτοκτονήσουν χρησιμοποιώντας το σπαθί τους. Κάποια στιγμή, ένας Σαμουράι αθέτησε αυτόν τον "όρκο τιμής", κατευθύνθηκε στα βουνά για να ζήσει κι εκεί συνάντησε κάποιους Ιάπωνες χωρικούς και μοναχούς, αλλά και Κινέζους οι οποίοι είχαν βρει καταφύγιο λόγω του δικού τους πολέμου με τους Μογγόλους. Εκεί διδάχθηκε κάποιες περαιτέρω τεχνικές και κάπως έτσι δημιουργήθηκε για πρώτη φορά η «μυστική» τέχνη των ninja/shinobi, από έναν Ronin, δηλαδή Σαμουράι χωρίς αφέντη και διασώζεται έως τις μέρες μας από τον κληρονόμο (soke), τον μεγάλο δάσκαλο, Hatsumi Masaaki.

Στο Νινζούτσου υπάρχουν μεταξύ άλλων τεχνικές αποφυγής, διαφυγής, σημεία πιέσεως, εξαρθρώσεις, σπασίματα οστών, ρίψεις, στρεβλώσεις, καθηλώσεις στο έδαφος, εκπαίδευση σε μικρά και μεγάλα παραδοσιακά και σύγχρονα όπλα (σπαθί, κοντάρι και άλλα), τακτικές αντιπερισπασμού, κινήσεις στο χώρο και πτώσεις, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι εκτός από το πολεμικό κομμάτι, υπάρχει και πνευματικό και φιλοσοφικό. Πρόκειται για μια πλήρη πολεμική τέχνη, με μακρά ιστορία, υπόβαθρο και ένα ξεχωριστό κώδικα τιμής.

Kenpo

Πρόκειται για το είδος Καράτε που δημιούργησε ο Αμερικανός Εντ Πάρκερ. Το σύστημά του συνδυάζει κυκλική και γραμμική κίνηση με συνεχή ροή και οικονομία κινήσεων, ενώ η εξέλιξή του βασίστηκε σε αρχές και νόμους διαφόρων επιστημών όπως της φυσικής, της γεωμετρίας, των μαθηματικών και της κινησιολογίας.

Ο Εντ Πάρκερ ήταν άριστος γνώστης της ανατομίας του σώματος, ενώ μεγαλώνοντας σε μια δύσκολη περίοδο στους άγριους τότε δρόμους της Χαβάης, χρησιμοποίησε την εμπειρία του από το street fight και δημιούργησε τη δική του τέχνη, σπάζοντας παράλληλα πολλές παραδοσιακές και προσκολλημένες ιδέες.

Το Κένπο Καράτε έχει επιρροές από τα γιαπωνέζικα Καράτε, φυσικά, αλλά και από το Ζίου Ζίτσου, το Κουνγκ Φου και από τοπικές τέχνες της Χαβάης, όπως το Κατζουκένμπο. Το οποίο είναι επηρεασμένο από τη φιλιππινέζικη τέχνη ραβδιών και μαχαιριών εσκρίμα/κάλι/άρνις και ίσως γι' αυτό οι ασκούμενοι στο Κένπο εκπαιδεύονται και σ' αυτά τα όπλα. Ένας από τους πολλούς διάσημους μαθητές του Πάρκερ ήταν και ο Έλβις Πρίσλεϊ.

Wing Chun Kung Fu

Η πολεμική τέχνη του grandmaster Γιπ Μαν (όσοι δεν έχετε δει τις ταινίες Ip Man τρέξτε, μην το αμελήσετε άλλο) και του αγαπημένου όλων και αδικοχαμένου Μπρους Λι, τον οποίο μύησε στο σύστημα και σύστησε στον δάσκαλό του, ο κορυφαίος εν ζωή, Γουίλιαμ Τσουνγκ.

Το Γουινγκ Τσουν έρχεται από τη Νότια Κίνα και το Φοζάν, όμως η πρώτη σχολή έγινε στο Χονγκ Κονγκ κι αυτό αποτέλεσε την αφετηρία της εξάπλωσής του. Δίνει έμφαση στην ταυτόχρονη άμυνα και επίθεση και αποτελείται από απλές, σύντομες και άμεσες κινήσεις (ευθείες γροθιές και λακτίσματα παράδειγμα).

Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι είναι η μοναδική πολεμική τέχνη η οποία έχει δημιουργηθεί από γυναίκα, αυτό σημαίνει ότι οφείλει να είναι αποτελεσματική και σε σύντομο χρονικό διάστημα μάλιστα, καθώς μια γυναίκα είναι από τη φύση της πιο αδύναμη από έναν άνδρα. Ιδρύτρια του συστήματος λοιπόν ήταν μια βουδίστρια μοναχή, η Ng Mui, περίπου το 1700 μ.Χ. η οποία το μετέδωσε σε μια μαθήτρια που ονομαζόταν Yim Wing Chun («ελπίδα για το μέλλον» σημαίνει το όνομά της).

Στο Γουινγκ Τσουν ξεχωρίζουν μεταξύ άλλων η προπόνηση στην ξύλινη κούκλα και η εξάσκηση στο «τσι σάο», στα λεγόμενα «κολλημένα χέρια».

Διάσημος ασκούμενος στο Γουινγκ Τσουν σήμερα είναι μεταξύ άλλων ο ηθοποιός Robert Downey Jr., ο «Iron Man».

Jeet Kune Do

Εδώ μιλάμε για την πολεμική τέχνη που δημιούργησε ο ίδιος ο Μπρους Λι. Χάρη στην πληθωρικότητά του, την ταχύτητα και την εκρηκτικότητα που είχε ο γεννημένος στις ΗΠΑ, από Κινέζο πατέρα και… Κινεζογερμανίδα μητέρα, μετά από χρόνια μελέτη και εξάσκηση κυρίως στο Γουινγκ Τσουν του μεγάλου Γιπ Μαν, αλλά και σε πολλά άλλα συστήματα και τέχνες, όπως την πυγμαχία (είδωλό του ο Τζακ Ντέμπσι), την ξιφασκία και την πάλη, ο Μπρους δημιούργησε το Τζιτ Κουν Ντο.

Ο Μπρους κράτησε τα βασικά από το Wing Chun, την κάθετη γροθιά για παράδειγμα, ενώ από την ξιφασκία μελέτησε την ιδέα της αναχαίτισης. Διότι ο ξιφομάχος εκτελεί το λεγόμενο σταμάτημα, δηλαδή εξουδετερώνει την επίθεση του αντιπάλου λίγο πριν αυτή εκδηλωθεί ή μόλις έχει ξεκινήσει, με δική του επίθεση. Αυτή η ιδέα της αναχαιτιστικής κίνησης είναι έξω από κάποιο συγκεκριμένο σύστημα. Έβαλε λοιπόν το δυνατό χέρι μπροστά, όπως κάνει ο ξιφομάχος, πρόσθεσε τη στάση και το βηματισμό τού μπροστινού ποδιού από την πυγμαχία και συνδύασε αυτά με την κάθετη γροθιά.

Αυτή ήταν η βασική αρχή και τεχνική, που το 1968 έδωσε το όνομα της στην τέχνη: ο τρόπος (Do) της γροθιάς (Kune) αναχαίτισης (Jeet) ή Jeet Kune Do. Στο Γουινγκ Τσουν, κατά τον Μπρους Λι τουλάχιστον, ο μαχητής περίμενε την επίθεση τού αντιπάλου του πριν αντιδράσει. Εκείνος ήθελε να αρχίσει να μελετά τη αντίδραση σε επίθεση, πριν η επίθεση εκδηλωθεί!

Krav Maga

Το Κραβ Μαγκά είναι μια πολεμική τέχνη που έρχεται από το Ισραήλ και είναι βγαλμένη κυριολεκτικά από καταστάσεις πολέμου, γι' αυτό και θεωρείται από τις πλέον αποτελεσματικές. Στα Εβραϊκά σημαίνει μάχη επαφής και δημιουργός της είναι ο Ίμι Λίχτενφελντ.

Επικεντρώνεται αποκλειστικά στην αυτοάμυνα, καθώς και την προστασία άλλων, προσφέροντας στον ασκούμενο μοναδικές και πολύ εξελιγμένες μεθόδους και τακτικές μάχης. Διδάσκει τρόπους αντιμετώπισης για πολλά διαφορετικά είδη και καταστάσεις βίας, καθώς και τακτικές ενάντια σε επιθέσεις από έναν ή πολλούς άοπλους ή ένοπλους επιτιθέμενους. Περιλαμβάνει πάλη, πυγμαχία και επιλεγμένες λαβές από το αϊκίντο και άλλες πολεμικές τέχνες αυτοάμυνας.

FCS Kali

Το στυλ πολεμικής τέχνης που δημιούργησε ο Φιλιππινέζος Ray Dionaldo. Το Filipino Combat Systems είναι μια δυναμική, απόλυτα πρακτική και ρεαλιστική πολεμική τέχνη που εξειδικεύεται κυρίως στη μάχιμη χρήση και εφαρμογή του μαχαιριού-ων και του ραβδιού-ων και στην άοπλη αντιμετώπισή τους.

Για τη δημιουργία του έχουν ενωθεί αρμονικά πολλές πολεμικές τέχνες από τις Φιλιππίνες, την Ιαπωνία, την Κίνα, αλλά και τη Δύση.

Muay Thai & Boran

Καταρχήν πρέπει να διευκρινιστεί ότι Μουάι Τάι είναι το αγωνιστικό εθνικό σπορ της Ταϊλάνδης και Μουάι Μποράν είναι η παραδοσιακή πολεμική τέχνη της χώρας. Το Boran λοιπόν διδάσκει τις τεχνικές μάχης που χρησιμοποιούνταν πραγματικά στον πόλεμο μαζί με όπλα και περιλαμβάνει λακτίσματα, γροθιές, γονατιές, αγκωνιές, κλειδώματα, σπασίματα, ανατροπές, στατική πάλη, πάλη εδάφους καθώς και χρήση παραδοσιακών όπλων. Οι μαχητές δεν χρησιμοποιούν γάντια, αλλά είτε τα γυμνά τους χέρια, είτε τις γροθιές τους τυλιγμένες με σχοινί.

Το σύγχρονο Τάι παρεκκλίνει από το παραδοσιακό Μποράν, καθώς οι αγώνες του υπόκεινται σε κανόνες και έχει γίνει πιο πολύ άθλημα από τέχνη του πολέμου.